Để cho cây lúa đứng chắc, lớn nhanh, bông vàng nặng trĩu, bà con phải tạo cho cây lúa một môi trường sống khỏe, giàu dinh dưỡng, ít mầm bệnh, cho cây lúa từ giai đoạn đẻ nhánh đến chín vàng đều chắc mẩy. Cụ thể hơn đó là làm đất cấy lúa, như con người sẽ khỏe mạnh nếu được sống trong bầu không khí trong lành thì cây lúa sẽ cho năng suất cao nếu được sinh trưởng trong nền đất tốt. Việc làm đất cấy lúa là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng để quyết định xem cây lúa của bà con sẽ đạt năng suất bao nhiêu.
Qua bài viết này, AT sẽ cùng bà con tìm hiểu cách làm đất cấy lúa hiệu quả, tối ưu và tiết kiệm nhất.
Contents
Làm đất cấy lúa đúng kỹ thuật giúp tạo điều kiện lý tưởng cho cây lúa phát triển từ giai đoạn đầu đến khi trổ bông, làm hạt. Việc làm đất cấy lúa là yếu tố quyết định đến sức khỏe cây lúa, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
Tại tỉnh Hậu Giang, một nông hộ đã so sánh hai đám ruộng liền kề: một bên làm đất cấy lúa đúng kỹ thuật với 3 lần cày bừa, một bên chỉ bừa nhẹ 1 lần. Kết quả, đám ruộng làm đất cấy lúa kỹ thu được 7,9 tấn/ha, trong khi ruộng làm sơ sài chỉ đạt 6,1 tấn/ha.
Ruộng được làm đất bài bản cho bông lúa to, hạt chắc, ít lép, tỷ lệ đổ ngã thấp và hầu như không bị nhiễm bệnh đạo ôn hay lem lép hạt. Trong khi đó, ruộng làm đất sơ sài dễ bị mọc cỏ trở lại, phát sinh rầy nâu, sâu cuốn lá, làm cây phát triển kém, phải tốn nhiều chi phí xử lý.
Kết luận, nếu muốn lúa đạt năng suất cao và ổn định, bà con cần đầu tư đúng mức vào kỹ thuật làm đất cấy lúa, đừng xem nhẹ bước khởi đầu quan trọng này.
Tùy vào từng vùng miền và lịch thời vụ cụ thể, thời điểm làm đất cấy lúa cũng sẽ có sự khác nhau.
Ở các tỉnh miền Tây, do điều kiện thủy lợi thuận lợi hơn, bà con có thể linh hoạt theo lịch nước về. Tuy nhiên, dù ở đâu thì cũng cần làm đất cấy lúa trước khi cấy ít nhất 15–20 ngày để đảm bảo đủ thời gian xử lý hữu cơ và lên men phân lót.
Làm đất cấy lúa quá sớm khi đất còn lạnh, ẩm thấp sẽ khiến quá trình phân hủy rơm rạ chậm, dễ phát sinh khí độc trong đất. Khi cấy lúa vào, cây lúa non sẽ bị ngộ độc hữu cơ, rễ thối, chậm phát triển.
Ngược lại, nếu làm đất cấy lúa quá trễ, bà con sẽ không kịp xử lý rơm rạ, đất chưa được nghỉ sau cày ải, vi sinh vật chưa hoạt động mạnh. Hậu quả là đất dễ bị nén chặt, không tơi xốp, phân bón không được hấp thu tốt, cây lúa yếu và sâu bệnh dễ bùng phát.
Vì vậy, thời điểm làm đất cấy lúa tốt nhất là từ 15–20 ngày trước khi gieo cấy. Bà con cần chủ động theo dõi thời tiết, lịch nước, thời vụ để sắp xếp hợp lý.
Nếu rơm rạ còn nhiều, có thể tiến hành phơi khô rồi đốt hoặc cày vùi vào đất. Tuy nhiên, đốt rơm gây ô nhiễm không khí, mất chất hữu cơ, nên ưu tiên cày vùi kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học phân hủy.
Chế phẩm sinh học hoặc các sản phẩm vi sinh chuyên dùng sẽ giúp phân hủy rơm nhanh chóng, giảm khí độc trong đất và cung cấp thêm vi sinh có lợi. Sau khi phun chế phẩm, cần giữ đất đủ ẩm trong khoảng 7–10 ngày để vi sinh hoạt động hiệu quả.
Trước khi làm đất, bà con cần tiến hành cày ải để làm khô gốc cỏ. Nếu điều kiện cho phép, có thể phơi đất từ 5–7 ngày để cỏ chết hoàn toàn.
Trường hợp cỏ mọc quá dày, có thể sử dụng thuốc trừ cỏ sinh học, thân thiện với môi trường. Tuyệt đối tránh lạm dụng thuốc trừ cỏ hóa học, vì có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đất và sức khỏe cây lúa.
Sau khi đã xử lý xong rơm rạ và cỏ dại, bước tiếp theo trong cách làm đất cấy lúa là tiến hành cày ải lần đầu. Đây là công đoạn rất quan trọng nhằm làm tơi xốp lớp đất mặt, giúp đất thông thoáng, tạo điều kiện để vi sinh vật có ích hoạt động mạnh và phân giải chất hữu cơ.
Bà con nên cày sâu từ 15–20cm, tùy theo tính chất đất. Nếu đất đã bạc màu hoặc đất lúa lâu năm, nên cày sâu để đảo tầng đất, giúp đất được nghỉ, tránh chai hóa mặt ruộng.
Sau khi cày xong, nên để đất nghỉ tự nhiên ít nhất 7–10 ngày. Trong thời gian này, nắng gió sẽ giúp tiêu diệt mầm bệnh, sâu non, trứng ốc bươu vàng và làm khô gốc cỏ còn sót lại.
Đặc biệt, với những ruộng có nhiều rơm rạ đã cày vùi, việc cày ải và để đất nghỉ là bước quan trọng để quá trình phân hủy diễn ra hiệu quả, tránh hiện tượng sinh khí độc gây ngộ độc rễ lúa non sau này.
Sau khi đất nghỉ khoảng 7–10 ngày sau cày ải, bà con tiến hành bừa trục lần 1 để làm nhỏ các mảng đất lớn, giúp đất trở nên tơi xốp, bằng phẳng và trộn đều rơm rạ đang trong quá trình phân hủy.
Việc sử dụng máy bừa trục chuyên dụng sẽ giúp tiết kiệm thời gian và công sức. Khi bừa, nên điều chỉnh độ sâu phù hợp (từ 10–15cm) và giữ đất đủ ẩm để máy hoạt động hiệu quả.
Trong quá trình bừa, bà con có thể kết hợp kiểm tra độ ẩm đất bằng cách nắm một nắm đất trong tay – nếu đất nắm chặt lại nhưng dễ vỡ khi bóp nhẹ là đạt yêu cầu. Độ ẩm đất hợp lý sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho cây lúa bén rễ và phát triển khỏe mạnh ngay từ khi mới cấy.
Nếu đất còn quá khô, nên bơm thêm nước vừa đủ trước khi bừa. Ngược lại, nếu đất quá ướt, cần tháo bớt nước để tránh hiện tượng lầy lội, đất không vỡ đều.
Đây là bước cuối cùng trong quy trình làm đất cấy lúa. Sau khi bừa trục xong và đất đã tơi xốp, bà con tiến hành cày hoặc bừa lại lần thứ hai kết hợp bón lót.
Trong bước này, bà con nên bổ sung phân hữu cơ hoai mục để tăng độ màu mỡ cho đất, giúp rễ lúa phát triển mạnh. Bên cạnh đó, bón phân lân sẽ kích thích ra rễ, còn vôi bột giúp trung hòa pH, cải tạo đất chua và hạn chế nấm bệnh.
Lượng bón tham khảo:
Bà con nên rải phân đều trên mặt ruộng, sau đó dùng máy bừa hoặc cào để trộn phân vào đất. Việc trộn kỹ giúp các chất dinh dưỡng không bị rửa trôi và tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
Đất phèn và đất mặn phổ biến ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long như Long An, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu… Đặc điểm là chứa nhiều sắt, nhôm, muối, có độ pH thấp (dưới 4,5), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng của cây lúa.
Cách làm đất cấy lúa trên đất phèn, đất mặn:
Kỹ thuật làm đất cấy lúa đối với loại đất này:
Với đất pha cát, bà con cần cấy sớm, tránh để đất khô nứt nẻ và ảnh hưởng đến sự bén rễ của cây lúa non.
Đất bạc màu thường bị nghèo dinh dưỡng do canh tác lâu năm, thiếu phân hữu cơ, hoặc do xói mòn – rửa trôi ở những vùng đồi dốc, cao nguyên. Còn đất trũng dễ bị ngập úng, nghẹt rễ.
Cách làm đất cấy lúa với những vùng đất này cần đặc biệt chú trọng cải tạo và làm đất kỹ:
Những vùng đất này cần được làm đất cấy lúa kỹ hơn bình thường, đặc biệt chú ý đến việc xử lý mầm bệnh và bón lót sớm.
Nếu đất quá ướt, máy cày sẽ dễ bị lún, khó di chuyển và làm cho đất không được đảo đều. Đất ướt khi cày bừa thường bị đóng váng, khiến rễ lúa khó phát triể, dẫn đến hiện tượng úng rễ, thối gốc.
Ngược lại, nếu đất quá khô, việc cày bừa sẽ tốn nhiều nhiên liệu hơn do máy móc phải hoạt động mạnh hơn để phá vỡ lớp đất cứng. Đồng thời, đất khô dễ bị vỡ vụn thành hạt nhỏ, gây hiện tượng bốc hơi nước nhanh, không giữ được ẩm cho rễ lúa.
Vì vậy, bà con cần chọn thời điểm đất có độ ẩm vừa phải – đất đủ mềm nhưng không nhão, khi cày đất vỡ tơi đều mà không bị bám dính vào lưỡi cày.
Độ pH là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây lúa. Nhiều vùng đất lúa lâu năm thường có xu hướng chua hóa, với pH dưới 5. Khi đó, các nguyên tố như đạm, lân, kali sẽ bị cố định, không tan ra để cây hấp thu.
Do đó, trước khi tiến hành bón phân lót, bà con nên kiểm tra pH đất bằng giấy quỳ hoặc thiết bị đo cầm tay. Nếu phát hiện đất chua, cần bổ sung vôi bột để trung hòa.
Với đất có pH từ 4–5: bón 400–500 kg vôi/ha
Với đất có pH từ 5–6: bón 200–300 kg vôi/ha
Việc bón vôi cần thực hiện trước ít nhất 10–15 ngày khi cấy, để vôi kịp phát huy tác dụng và tránh gây xót rễ cho cây non. Đây là một bước quan trọng trong kỹ thuật làm đất cấy lúa nhằm cải thiện môi trường đất.
Trong điều kiện hiện nay, việc áp dụng cơ giới hóa vào làm đất cấy lúa không chỉ giúp tiết kiệm công lao động mà còn nâng cao độ chính xác và đồng đều cho mặt ruộng.
Bên cạnh đó, cơ giới hóa còn giúp giảm chi phí nhân công, đặc biệt trong thời điểm nông thôn thiếu lao động trẻ. Một số loại máy làm đất cấy lúa phổ biến hiện nay:
Việc lựa chọn máy phù hợp với điều kiện ruộng, loại đất và mùa vụ sẽ giúp quá trình làm đất cấy lúa diễn ra nhanh chóng, tiết kiệm chi phí mà vẫn đạt hiệu quả cao.
Trong quá trình làm đất cấy lúa, một số bà con có thói quen lạm dụng hóa chất, lâu dần, hóa chất này không những làm suy thoái đất mà còn ảnh hưởng đến hệ sinh thái vi sinh vật có lợi.
Hóa chất tồn dư lâu dài trong đất có thể khiến cây lúa bị ngộ độc, rễ phát triển yếu, đất chai cứng và giảm khả năng giữ nước – giữ phân. Đây là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng cây chậm lớn, vàng lá, khó hấp thụ dinh dưỡng dù đã bón phân đầy đủ.
Nổi bật với sản phẩm Bi-Soil của AT là người bạn đồng hành của nhà nông trong quá trình làm đất cấy lúa, giúp cải tạo đất, hạ phèn, ổn định độ PH.
Tại huyện Phụng Hiệp (Hậu Giang), anh Bình đã áp dụng kỹ thuật làm đất cấy lúa kết hợp chế phẩm AT trong 3 vụ liên tiếp. Kết quả, năng suất tăng từ 6,2 tấn/ha lên 7,5 tấn/ha, cây ít bệnh hơn, chi phí thuốc giảm 30%.
Bà con hãy chủ động thay đổi tư duy làm đất cấy lúa– thay vì lệ thuộc hóa chất, hãy áp dụng cách làm đất cấy lúa an toàn, bền vững. Sử dụng sản phẩm sinh học để cải tạo đất chính là hướng đi lâu dài, giúp bảo vệ sức khỏe người trồng, môi trường và đảm bảo mùa màng trúng lớn.
Để giúp bà con hiểu rõ hơn về kỹ thuật làm đất cấy lúa, đội ngũ chuyên gia nông nghiệp của công ty AT đã tổng hợp những thắc mắc thường gặp nhất từ thực tế đồng ruộng và đưa ra lời giải đáp dễ hiểu, thiết thực.
Nhiều bà con e ngại rằng quy trình làm đất cấy lúa bài bản sẽ mất thời gian và tốn công. Tuy nhiên, nếu làm đúng kỹ thuật, thời gian mỗi khâu không quá dài và có thể rút ngắn nhờ sử dụng máy móc hỗ trợ.
Tổng thời gian làm đất từ sau thu hoạch đến khi cấy chỉ khoảng 12–15 ngày. Bù lại, năng suất lúa có thể tăng 20–30% so với ruộng làm đất sơ sài. Đây là khoản đầu tư xứng đáng cho vụ mùa.
Câu trả lời là có. Theo các nghiên cứu thực tế, ruộng không được làm đất kỹ thường gặp các vấn đề:
Với mỗi vụ lúa, bà con nên tiến hành kỹ thuật làm đất cấy lúa đầy đủ các bước: xử lý rơm rạ – cày ải – bừa trục – bừa lần 2 kết hợp bón lót.
Nếu bà con làm 3 vụ/năm (Đông Xuân, Hè Thu, Thu Đông), thì cả 3 vụ đều cần làm đất. Tuy nhiên:
Ngoài ra, định kỳ mỗi 3–5 năm, bà con nên cải tạo đất chuyên sâu hơn: nâng nền ruộng, xả phèn – rửa mặn, bổ sung phân chuồng hoai mục với liều lượng cao hơn, kết hợp vôi bột và chế phẩm sinh học tăng cường.
Thưa bà con, làm đất cấy lúa không chỉ là bước đầu tiên mà còn là bước nền quan trọng nhất để bảo đảm sự thành công của cả một vụ mùa
Đừng vì muốn tiết kiệm vài ngày công mà bỏ qua những bước quan trọng như xử lý rơm rạ, cày ải hay bón lót. Những công đoạn đó tuy tốn công đôi chút ban đầu nhưng sẽ giúp bà con thu được lợi ích gấp nhiều lần về sau: giảm sâu bệnh, giảm chi phí thuốc, tăng năng suất và chất lượng hạt lúa.
Hãy nhớ rằng: “Làm đất kỹ – Lúa trổ đều – Gặt nhẹ tay – Bán được giá”. Đó là kinh nghiệm xương máu được đúc kết qua hàng chục năm đồng ruộng.
Nếu bà con còn phân vân về kỹ thuật làm đất cấy lúa, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ chuyên gia của AT để được tư vấn tận tình, sát với từng loại đất, từng vùng miền canh tác.
Giỏ hàng của bạn hiện tại chưa có sản phẩm nào.
